آشنایی با رشته MBA "مدیریت ارشد کسب و کار"

MBA هم جزو آن دسته رشته هایی است که علی رغم حدود 11 سال از عمر تدریس آن در ایران هنوز به طور کامل شناخته نشده است و اکثر افراد بدون داشتن اطلاعات کافی و آگاهی از توانایی های خود وقت خود را صرف شرکت در کنکور این رشته می کنند اما نتیجه مطلوب را حاصل نمی کنند. ما در این مقاله سعی می کنیم اطلاعات پایه ای مختلفی را به علاقه مندان این رشته ارائه کنیم تا با دید روشن تری اقدام به صرف هزینه و وقت خود برای ورود و ادامه تحصیل در آن نمایند.

تعریف

دوره کارشناسی ارشد مدیریت سازمان که معادل Master of Business Administration) MBA) است به منظور پرورش مدیران کارآمد برای اداره سازمانهای اقتصادی – اجتماعی، تولیدی   و خدماتی طراحی شده است.

رشته MBA  یا کارشناسی ارشد مدیریت حرفه ای بازرگانی چنانچه از نامش پیداست تنها مدیریت بازرگانی نیست ، از آنجا که در ایران آموزش مدیریت به سه شاخه بازرگانی ، صنعتی و دولتی تقسیم می شود برای اکثر متقاضیان این گمان پیش می آید که MBA تنها در بر گیرنده مباحث مدیریت بازرگانی است و به طور مثال برای مدیریت صنعتی باید به سراغ رشته دیگری رفت در حالی که این تصور کاملا اشتباه است. MBA   مدیریت Business   است و Business   یعنی کلیه عملیاتی که از تولید تا فروش و خدمات پس از فروش کالا یا خدمات را شامل می شود و به صورت مکرر اتفاق می افتد.

گرایش ها

برای رشته MBA حدود ۳۰ گرایش مختلف در کشور های مختلف تعریف شده است.

اما  چهار گرایش اصلی این رشته که تقریبا در همه دانشگاه ها تدریس می شوند به شرح زیر است:

۱- بازاریابی و مدیریت فروش ( Marketing )

2- مدیریت مالی و مدیریت موسسات مالی ( Finance )

3- مدیریت تولید و سیستمهای تولید و پروژه ( Operation )

4- مدیریت منابع انسانی ( Human Resources )

امروزه حتی MBA   با گرایش هایی مانند تجارت الکترونیک و فن آوری اطلاعات نیز ارائه می شود که نشان از انعطاف پذیری بالا و نیاز روز افزون به فارغ التحصیلان این رشته است. متاسفانه امروزه بسیاری بدون توجه به محتوای MBA آن را با نام مدیریت سازمان می شناسند و تنها به بخش بسیار کوچکی از اهدافی که در این دوره بررسی می شود می پردازند. اگر بخواهیم تعریفی دقیقتر از اهداف MBA   داشته باشیم باید توجه داشت که هدف این دوره پذیرش فارغ التحصیلان دوره های کارشناسی در رشته های مختلف به خصوص رشته های فنی و مهندسی و پرورش افرادی است که قادر باشند در زمینه های ذیل انجام وظیفه نمایند :

(۱) اداره و راهبری مؤثر و کارآمد سازمان یا یک بخش تخصصی از آن نظیر بخش های تولیدی، بازاریابی و فروش، اطلاعات و مالی

(۲) ایجاد تحول در یک بخش تخصصی سازمان

(۳) طراحی، هدایت و رهبری تحول در کل سازمان پس از کسب تجارب عملی در مدیریت

(۴) کارآفرینی با ایجاد فعالیت های جدید در درون سازمان و یا ایجاد سازمانهای جدید

(۵) ارائه خدمات مشاوره ای و مطالعاتی در زمینه های مزبور به مدیران سازمانهای اقتصادی و اجتماعی

این اهداف تقریبا” در تمام جهان یکسان هستند.

تاریخچه MBA

MBA در خارج از کشور قدمتی حدودا” ۸۰ ساله دارد و به نظر می رسد که در   Wharton Business School وابسته به دانشگاه پنسیلوانیا متولد شده باشد. گسترش سریع این رشته در سالهای دهه ۶۰و ۷۰ میلادی منجر به این شد که در ایران نیز در دهه ۷۰ میلادی مرکزی تحت عنوان ICMS و با همکاری دانشگاه هاروارد راه اندازی شود که بعد از انقلاب منحل گردید. این مرکز علیرغم  اینکه تنها دو دوره فارغ التحصیل ارائه کرد لیکن نوستالژی ناشی از آن هنوز در اذهان بخشهای مدیریتی برجسته کشور باقی است. دومین گام در این راستا توسط سازمان مدیریت صنعتی برداشته شد که در اواخر دهه ۶۰ شمسی اقدام به راه اندازی دوره مدیریت اجرایی Executive MBA نمود لیکن به دلیل عدم تبلیغات مناسب و نیز شرایط دشوار ورود جای چندانی در میان فارغ التحصیلان جدید  باز نکرد. سرانجام در اول دهه ۸۰ شمسی دانشگاه صنعتی شریف به اتکای وجهه منحصر به فرد خود اقدام به راه اندازی این رشته با توجه به نیاز شدید کشور نمود. علی رغم این تلاشها، هنوز تا رسیدن به کشورهای توسعه یافته و حتی بسیاری از کشورهای در حال توسعه راه درازی در پیش رو داریم. MBA امروزه یکی از معیارهای رشد کشورها محسوب می شود بطوریکه در سنگاپور با ۴ میلیون نفر جمعیت حدود ۳۰ دوره MBA و در آمریکا ۷۰۰ دوره وجود دارند .

دروس MBA

دروس MBA با هدف پرورش مدیران کارامد و آموزش افراد برای کسب دانش مدیریتی در هر نوع کسب‌وکار طراحی شده‌اند. رشته‌ی مدیریت کسب و کار (MBA) شامل ۴۸ واحد درسی در دانشگاه‌های برتر کشور است. در این رشته‌مطلب دروس MBA در دانشگاه را بررسی و اهمیت هر یک در کسب‌وکار را بررسی می‌کنیم.

دانشجویان رشته MBA معمولا مجموعه‌ای از دروس عمومی رشته را خواهند گذراند و در ادامه دروس تخصصی گرایش‌های خود را مطالعه خواهند کرد. در این مقاله دروس اصلی و عمومی رشته MBA را بررسی می‌کنیم.

دروس کنکور ارشد MBA

برای راهیابی به دانشگاه‌های کشور و تحصیل در دوره‌ی MBA ابتدا باید از سد کنکور این رشته بگذرید. در کنکور رشته MBA سه درس امتحان گرفته می‌شود؛ ریاضی عمومی۱و۲، جی‌مت و زبان تخصصی سه درسی است که باید بخوانید که بتوانید در کنکور ام بی ای موفق شوید.

سرفصل دروس کارشناسی ارشد مدیریت کسب و کار

رشته‌ی مدیریت کسب‌وکار (MBA) در دانشگاه‌ها به‌صورت ۴۸واحدی ارائه می‌شود. گذراندن این واحدها هم معمولاً چهار یا پنج ترم تحصیلی طول می‌کشد. سرفصل دروس این رشته در دانشگاه‌های مختلف، بسته به حضور اساتید و امکانات دانشگاه، متفاوت است. سرفصل رسمی دروس MB‌A، اعلام‌شده‌ی وزارت علوم، را می‌توانید از این لینک دانلود کنید:

چارت دروس ام بی ای دانشگاه شریف

دانشکده‌ی مدیریت و اقتصاد شریف دروس رشته MBA را در ۶ گرایش ارائه می‌کند. معمولاً و در تصویری کلی، چهار درس اصلی الزامی عمومی در ترم یک ارائه می‌شوند. این دروس رفتار سازمانی، مدیریت مالی بنگاه‌ها، اقتصاد خرد و تئوری‌ سازمان و سازمان‌دهی را شامل است.

در ترم‌های بعدی دانشجویان، با توجه به گرایش انتخابی‌شان، چهار درس تخصصی الزامی را خواهند گذراند و بعد از آن ۶ درس اختیاری تخصصی را از میان باقی دروس انتخاب می‌کنند؛ دانشجویان مجموعاً شانزده درس و ۴۸ واحد را خواهند گذراند.

سرفصل درسی رشته MBA دانشگاه شریف برای سال ۹۷ را می‌توانید ازطریق این لینک دانلود کنید:

چارت دروس ام بی ای دانشگاه امیرکبیر

رشته MBA در دانشگاه امیرکبیر از سال ۱۳۸۷ ارائه می‌شود. از لحاظ کیفیت دانشگاه امیرکبیر از بهترین دانشگاه‌های برگزارکننده‌ی دوره‌های کارشناسی‌ارشد مدریریت کسب‌وکار (MBA) است.

این دانشگاه برای دوره ام بی ای سی واحد اصلی ارائه می‌کند و دیگر واحدها به‌صورت اختیاری ارائه می‌شوند. مهم‌ترین دورس اصلی ارائه‌شده در دانشگاه امیرکبیر از این قرار است:

• حسابداری برای مدیران
• مدیریت استراتژیک
• مدیریت بازاریابی
• رفتار سازمانی
• مدیریت مالی
• مدیریت عملیات

برای کسب اطلاعات بیشتر درباره‌ی دروس MBA دانشگاه امیرکبیر به این لینک سر بزنید:

معرفی تخصصی دروس رشته MBA

در این بخش دروس ام بی ای را به‌صورت تخصصی معرفی و اهمیت هر درس را برای آینده‌ی شغلی افراد در این رشته بررسی کرده‌ایم.

مدیریت مالی بنگاه‌ها

درس مدیریت مالی بنگاه‌ها (Corporate Finance) یکی از اصلی‌ترین دروسی است که هر دانشجوی رشته‌ی ام بی ای با هر گرایشی باید در ترم‌های ابتدایی خود بگذراند و مفاهیم آن را یاد بگیرد.

کتاب مدیریت مالی بنگاه‌ها

کتاب Corporate Finance کتاب اصلی معرفی‌شده در دانشگاه شریف برای درس مدیریت مالی بنگاه‌هاست. سرفصل‌های اصلی این درس به‌این صورت است:

• آشنایی با ارزش زمانی پول و انواع سود
• آشنایی با اوراق‌قرضه
• آشنایی با سهام و ارزش‌گذاری سهام و شرکت
• آشنایی با مفهوم ریسک و سرمایه‌گذاری

رفتار سازمانی

درس دیگری که در تمامی دوره‌های MBA ارائه می‌شود درس Organizational Behavior یا رفتار سازمانی است. مباحث این درس موضوعات مربوط به ارتباطات و چگونگی رفتار انسان‌ها در محیط کاری را بررسی می‌کند.

کتاب رفتار سازمانی رابینز

کتاب اصلی برای تدریس رفتار سازمانی در دانشگاه‌ها کتاب رفتار سازمانی رابینر است.مهم‌ترین موضوعات مطرح‌شده در این درس به‌این صورت است:

• افراد در سازمان‌ها
• نگرش‌ها و هیجانات
• انگیزش و رضایت شغلی
• مفهوم تیم و کار تیمی
• قدرت و سیاست در سازمان
• مذاکره و رهبری

مدیریت بازاریابی

یکی دیگر از دروس بسیار مهم در دوره‌ی ام بی ای درس مدیریت بازاریابی یا Marketing management است. در این درس که کتاب معروف آن را فیلیپ کاتلر نوشته است فرایند بازاریابی یک محصول یا سرویس از ابتدا تا انتها بررسی می‌شود. این درس در دانشگاه یکی از دروس اصلی است و در سه واحد ارائه می‌شود.

مهم‌ترین سرفصل‌های ارائه‌شده در درس مدیریت بازاریابی از این قرار است:

• معرفی فرایند کامل بازاریابی
• آشنایی با استراتژی بازاریابی
• تحقیقات بازار
• روش‌های قیمت‌گذاری
• کانال‌های بازاریابی و تبلیغات
• مدیریت ارتباط با مشتری
• ایجاد ارزش و وفاداری

برنامه‌ریزی استراتژیک

در دوره‌ی ام بی ای یکی از مهارت‌های اصلی مهارت برنامه‌ریزی و داشتن دید گسترده است. در درس برنامه‌ریزی استراتژیک Strategic Planning که مرحله‌ی اول مدیریت استراتژیک است با مفاهیم اصلی سازمان آشنا می‌شوید و سازمان را از نظر محیط داخلی و بیرونی تحلیل می‌کنید.

مهم‌ترین سرفصل‌هایی که در این درس ارائه می‌شوند:

•  مفاهیم مأموریت، هدف و چشم‌انداز سازمان
• شناسایی ارزش‌های سازمان
• تحلیل محیط داخلی و خارجی
• شناسایی نقاط قوت و ضعف
• بررسی شایستگی‌های کلیدی و محوری
• شناسایی استراتژی‌های مختلف سازمان
• بررسی نمونه‌های مختلف درمورد مسائل استراتژیک

مدیریت عملیات

یکی از بخش‌های بسیار مهم هر شرکت و کسب‌وکار بخش عملیات آن است. درواقع کار اصلی هر شرکت و کسب‌وکارا را این بخش انجام می‌دهد. اهمیت درس مدیریت عملیات بسیار زیاد است. هر کس عملیات بداند، تقریباُ دیدی کلی از هر حوزه به دست می‌آورد. عملیات از جنبه‌ی کلان تا ریز کارهای شرکت و کسب‌وکار را شامل است.

دروس رشته MBA؛ مدیریت عملیات

درس عملیات به شناخت تکنولوژی‌ها، توسعه‌ی محصولات و کنترل کیفیت می‌پردازد. مهم‌ترین سرفصل‌هایی که در این درس بررسی می‌شود به‌این صورت است:

• چیستی مدیریت عملیات 
• ارزیابی عملیات
• مدیریت زنجیره‌ی تأمین
• مدیریت خدمات
• مدیریت موجودی
• مدیریت و برنامه‌ریزی تولید

اقتصاد خرد

برای کسی که به حوزه‌ی کسب‌وکار علاقه‌مند باشد یکی از حوزه‌های بسیار مهم و کلیدی بررسی مسائل اقتصاد است. درواقع علم اقتصاد به هر مدیر کمک می‌کند که نیازها و نحوه‌ی پاسخ‌گویی مصرف‌کننده را بشناسد و رفتار تولیدکنندگان و مصرفکنندگان را بررسی کند. در رشته‌ MBA این درس یکی از دروس پایه است؛ به‌این دلیل که اقتصاد و شناخت بازار یکی از عوامل اصلی و تأثیرگذار بر هر کسب‌وکار است.

رشته MBA؛ درس اقتصاد خرد

مهم‌ترین سرفصل‌های اقتصاد خرد که در رشته‌ی ام بی ای بررسی می‌شوند از این قرار است:

• معرفی بازار و انواع بازار
• مطلوبیت
• تولید کوتاه‌مدت و بلندمدت
• بررسی سمت عرضه
• بررسی سمت تقاضا
• انواع انحصار

بعد از گذراندن این درس در دوره MBA قادر خواهید بود از دید اقتصادی به مسائل نگاه کنید و از فرایند رفتار مصرف‌کننده و انتخاب‌های مصرف‌کننده شناخت بهتری به دست می‌آورید.

دروس MBA در گرایش‌های تخصصی چه درس‌هایی هستند؟

در گرایش‌های مختلف رشته‌ی ام بی ای در ترم سوم و چهارم دروس متفاوتی ارائه می‌شوند. در ادامه به‌اختصار این دروس را معرفی می‌کنیم:

دانشجویان هر یک از این گرایش‌ها از میان دروس تخصصی گرایش خود چهار تا ۶ درس را انتخاب می‌کنند.

گرایش مالی

• مدیریت سرمایه‌گذاری
• سرمایه‌گذاری خطرپذیر
• مهندسی مالی
• اُفته‌ها در مالی شرکت‌ها
• سـرمایه‌گـذاری و تـأمین‌مـالی زمین و مسکن
• مدیریت سرمایه‌گذاری

گرایش بازاریابی

•  استراتژی بازاریابی
•  تحقیقات بازاریابی
•  مدیریت روابط با مشتری
• مدیریت برند
• نظریه‌ی بازی برای مدیران
• مدیریت درآمد و قیمت‌گذاری

گرایش استراتژی

• کنتــرل بودجــه و مــدیریت
  عملکرد
• پیاده‌سازی استراتژی
• برنامـــه‌ریـــزی اســـتراتژیک تکنولوژی
• تحلیل دینامیک سیستم
• نظریه‌ی بازی برای مدیران
• استراتژی بازاریابی
• مدیریت تحول

گرایش عملیات و زنجیره‌ی تأمین

• مدیریت زنجیره‌ی تأمین
• استراتژی عملیات
• مدیریت پروژه
• مدیریت کیفیت
• نظریه‌ی بازی برای مدیران
• مدیریت درآمد و قیمت‌گذاری
• تجارت الکترونیک
• مدیریت توسعه‌ی محصول
• مدیریت روابط با مشتری

گرایش منابع انسانی

• رهبری سازمانی
• مدیریت تحول
• یادگیری سازمانی
• تحلیل دینامیک سیستم
• اصول و فنون مذاکره
• رفتار سازمانی پیشرفته
• مدیریت منابع انسانی پیشرفته

گرایش فناوری

• مدیریت استراتژیک تکنولوژی
• انتقال فناوری
• مدیریت توسعه محصول
• نظام ملی نوآوری
• مدیریت تحول
• سیاست‌گذاری علم و فناوری
• آینده‌پژوهی
• مدیریت تحقیق‌وتوسعه