در مورد طلاق رجعی و حقوق زنان در این طلاق چه میدانید؟

یکی از اقسام طلاق ، طلاق رجعی است که در مقابل طلاق بائن قرار دارد . کلمه رجعی یا رجوع که به معنای بازگشت است ، اصطلاحا به وضعیتی گفته می شود که مرد پس از جدا شدن از همسر خود بواسطه طلاق ، دوباره قصد این را داشته باشد که به زندگی مشترکشان باز گردد . به همین دلیل در قانون مدنی احکام ویژه ای برای رجوع از طلاق مقرر شده است .

بر همین اساس ، در صورتی که طلاق از نوع رجعی باشد ، مرد می تواند در ایام عده زن ، دوباره به زندگی با وی ادامه بدهد . چرا که یکی از آثار طلاق رجعی این است که زن در ایام عده طلاق ، مانند همسر مرد می باشد و حتی وی از حق نفقه هم برخوردار است . بنابراین ، مرد می تواند در این مدت زندگی مشترک را از سر بگیرد . به همین مناسبت ، در ادامه این مقاله به بررسی اینکه طلاق رجعی چیست و شرایط تحقق طلاق رجعی خواهیم پرداخت .

طلاق کلمه ای عربی و از مصدر طلق یطلق به معنای رهایی، آزاد کردن و … می باشد و در واقع پیمان زناشویی را بر هم زدن است بر طبق قانون طلاق احوال شخصیه است به این معنی که پیروان ادیانی که در قانون اساسی به رسمیت شناخته شده اند می توانند بر طبق دین خود طلاق بگیرند و از هم جدا بشوند اما طلاق بر طبق مذهب شیعه از اختیارات مرد است.

طلاق رجعی : طلا‌ق تنها حلا‌ل شرعی است که خود خداوند هم چندان آن را دوست نمی‌دارد و یکی از حقوق شرعی و حلا‌ل زوجین محسوب می‌شود. این حق موضوعی مهم است که با جاری ساختن آن _طبق روایات و احادیث_ عرش الهی به لرزه می‌افتد. در این نوشتار تلا‌ش می‌شود تا این حکم شرعی حلا‌لِ نه چندان مطلوب شرع و عرف مورد شناسایی قرار گیرد.

در طلاق رجعی مرد می‌تواند تا زمانی که عده پایان نیافته، بدون انشای عقد نکاح جدید به همسر خود رجوع نماید. به چنین طلا‌قی، طلاق رجعی و به چنین زنی مطلقه رجعیه گویند. بازگشت مرد به سوی همسر خود در چنین طلا‌قی ممکن است با ادای لفظ یا انجام فعلی صورت گیرد.

در طلا‌ق رجعی جدا از این که در مدت عده، شوهر حق رجوع دارد، طرفین حقوق و تکالیفی را نیز دارا می‌باشند که با حقوق و تکالیف طلا‌ق بائن تفاوت دارد. به عنوان مثال، اگر در طلا‌ق رجعی، زن یا شوهر بمیرند، از هم ارث می‌برند و زن مستحق دریافت نفقه است. مرد نیز حق ندارد تا زمانی که مدت عده به پایان نرسیده است، مطلقه رجعیه خود را از محل سکونتش؛ یعنی منزل خود خارج نماید. در طلا‌ق رجعی زن و مرد از احصان خارج نمی‌شوند و در این زمان اگر مرتکب زنا گردند، زنای آنها زنای محصنه محسوب می‌‌شود.

با وجود پیش‌بینی این حقوق و تکالیف در مورد مطلقه رجعیه _که منزلت او را تا شأن یک همسر حقیقی ارتقا می‌دهد؛ گویا که اصلا‌ً طلا‌قی صورت نگرفته است_ برخی فقها وی را در مدت عده در حکم زوجه دانسته و بعضی دیگر او را زوجه حقیقی تلقی می‌کنند. به عبارت دیگر، از دیدگاه برخی علما، طلا‌ق رجعی نهاد خانواده را از هم نمی‌پاشد و استمرار آن برقرار می‌باشد.

شرایط وقوع طلاق رجعی

رجوع از طلاق که به اراده مرد اتفاق می افتد ، جزء اعمال حقوقی است که باید به وسیله ای اعلام شود . بنابراین هرگونه سخن یا فعلی که به طور معمول به منظور اعلام قصد رجوع از طرف مرد انجام می شود را باید رجوع از طلاق محسوب کرد . مانند بوسیدن ، لمس کردن و هر گونه گفتاری که دلالت بر قصد رجوع نماید .

برای تحقق رجوع از طلاق نیازی نیست که حتما این قصد به زن اعلان شود ؛ بنابراین ، اگر مردی بدون اطلاع همسر سابق خود از طلاق رجوع کرده و این قصد را اعلام کند ، کافیست تا از همان زمان دوباره پیوند زناشویی آغاز شود . با این وجود ، چون زن در اثر رجوع مرد از طلاق ، دوباره تکالیفی در زندگی زناشویی خود پیدا می کند ، باید پذیرفت که زن تنها از تاریخ آگاه شدن از رجوع مرد مکلف به رعایت وظایف زناشویی در برابر مرد است .

نکته مهمی که در خصوص رجوع از طلاق وجود دارد این است که این رجوع حتما باید ظرف مدت یک ماه از تاریخ رجوع به ثبت برسد ؛ در غیر این صورت مرد ممکن است به مجازات عدم ثبت رجوع از طلاق محکوم بشود .

آثار طلاق رجعی

در قسمت های قبل به توضیح مفهوم و تعریف طلاق رجعی و شرایط رجوع مرد پس از طلاق پرداخته شد ؛ با این حال همانطور که اشاره شد ، طلاق رجعی با طلاق بائن متفاوت بوده و به همین دلیل بررسی آثار ناشی از طلاق رجعی ضروری است .

یکی از مهم ترین آثار طلاق رجعی آن است که مرد در طول مدت عده طلاق رجعی باید به زن نفقه بپردازد ؛ چرا که زن در طول ایام عده طلاق رجعی در حکم زوجه مرد است . علاوه بر این ، از آن جهت که پس از وقوع طلاق رجعی رابطه زوجیت هنوز به صورت کامل پایان نیافته است ، در صورتی که در طول مدت عده طلاق رجعی ، یکی از زوجین ( زن یا شوهر ) فوت کند ، دیگری از او ارث می برد .

در طلاق رجعى، در زمان عدّه، مرد به زن رجوع میکند و ممکن است این رفتار چندین بار تکرار گردد. آیا این رجوع و طلاق بازیچه کردن زن نیست؟!

اگر رجوع بعد از طلاق، در ایّام عدّه موجب بازیچه شدن می‏شود، باید گفت: چنین برداشتى کاملاً خطاست، زیرا:

1. امکان رجوع فرصت مناسبى براى حفظ بقا و دوام خانواده و جلوگیرى از متلاشى شدن آن است.
2. کسى که در عدّه طلاق رجعی است، در حکم زوجه است و نفقه‏ اش بر عهده شوهر می‏باشد و حق دارد در منزل او سکونت داشته باشد و حتى از او ارث می‏برد.

این مسئله نوعى حمایت معیشتى از زن است. جالب است بدانید بسیارى از فقها و حقوق‏دانان آن را حکم (قاعده آمره) می‏دانند، نه حق، که قابل اسقاط باشد، زیرا:

1. حق رجوع، یک امتیاز فردى نیست که به نفع شوهر در نظر گرفته شده باشد، بلکه اختیارى و در راه مصلحت خانواده و مهلتى براى تصمیم بهتر است.
2. اسقاط آن طلاق را «بائن» می‏کند، که به زن لطمه می‏زند، زیرا دیگر نمیتواند از حقوق زناشویى مانند نفقه و ارث برخوردار شود.

اگر مقصود آن است که طلاق مجدّد موجب بازیچه شدن زن می‏شود، باز یادآور می‏شویم طلاق دادن شرایط ویژه ‏اى دارد علاوه بر اینکه دادگاه ‏ها اگر بدانند که مرد در طلاق رجعی قصد آزار دارد باید از آن جلوگیرى کنند، چون مصداق سوء معاشرت و اذیت و آزار زن است و مخالف شریعت اسلامى است که می‏فرماید یا زنان را به خوبى در منزل نگه‏دارید و یا به خوبى رها کنید و حق طلاق خود را از ابزارى براى در تنگنا قرار دادن آنها نسازید.

ترتب حقوق و تکالیف زوجه بر مطلقه رجعیه به همراه طلاق رجعی

هم در روایات و هم در متون فقهی، آثار زوجه بر مطلقه رجعیه در مدت عده مترتب شده است. از جمله این حقوق می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. در صورت فوت یکی از زوجین، طرف مقابل از او ارث می‌برد.
2. زوجه مستحق دریافت نفقه است.
3. در صورت فوت یکی از زوجین، امکان غسل دادن او توسط طرف دیگر وجود دارد.
4. زکات فطره مطلقه رجعیه برعهده شوهر می‌باشد.
5. هزینه کفن مطلقه رجعیه برعهده شوهر است.
6. نزدیکی شوهر در مدت عده به مطلقه رجعیه رجوع محسوب می‌شود؛ حتی اگر شوهر قصد رجوع نداشته باشد.
7. خواستگاری از مطلقه رجعیه چه به‌ صراحت و چه به‌ اشاره جایز نیست.
8. در صورت زنای هریک، زنای آنها محصنه است و با اجتماع شرایط رجم می‌شوند.
9. قسم یاد کردن مبنی بر ترک روابط زناشویی برای مطلقه رجعیه صحیح است.
10. تا زمانی که مطلقه رجعیه در عده است، شوهر نمی‌تواند خواهر او را به همسری بگیرد.
11. حق ازدواج مرد ساقط است.
12. زنا با مطلقه رجعیه در حال عده، باعث حرمت ابدی است.
13. اگر شوهر فوت نماید، مطلقه رجعیه باید عده وفات نگهدارد.
14. برای حج مستحب اجازه شوهر برای مطلقه رجعیه شرط است؛ اما در حج واجب اجازه شرط نیست.

سوالات متداول

1- طلاق رجعی یعنی چه و به چه طلاقی رجعی گفته می شود ؟

طلاق رجعی نوعی طلاق است که در طول مدت عده ، مرد بتواند از طلاق رجوع کرده و مجددا با همسر خود زندگی کند که اطلاعات بیشتر در این خصوص ضمن مقاله توضیح داده شده است .
 

2- رجوع از طلاق رجعی به چه صورت انجام می شود ؟

مرد می تواند در طول مدت عده رجوع کرده و با انجام هر کاری که نشانگر قصد ادامه زندگی مشترک باشد ، رجوع را محقق سازد که برای مشاهده مصادیق رجوع از طلاق می توانید مقاله را مطالعه نمایید .
 

3- آیا مرد همیشه می تواند از طلاق رجوع کند ؟

خیر ؛ رجوع از طلاق صرفا در خصوص طلاق هایی که از نوع رجعی هستند امکان پذیر بوده و فقط در طول مدت عده طلاق باید انجام شود که برای مشاهده اطلاعات کامل در این خصوص می توانید مقاله را مطالعه نمایید .